فروشگاه اینترنتی آماژ | به هرآنچه میخواهی اشاره کن 
تاریخچه جواهرسازی در ایران و جهان
از گذشته های دور مردم در سراسر جهان و خصوصا ایران به زیورآلات علاقه زیادی داشته اند
نیاکان ما در ایران از ترکیب فلزات مختلف قطعاتی را برای زینت دادن به دست و گردن می ساختند بدون اینکه نام آن را بدانند
اگر تمایل دارید بدانید تاریخچه جواهر در ایران و جهان به چه بازه زمانی و تمدنی برمی گردد در ادامه مطلب همراه ما باشید
تاریخچه جواهرسازی در ایران
هنر جواهر سازی و طلا سازی در ایرانی قدمتی دیرینه دارد
طبق یافته های باستان شناسان دو هزار سال پیش از میلاد،
ساکنان فلات ایران، ساختن جواهرات و زیور آلات را با دانه و مهره هاى رنگى آغاز کردند
حتی اگر نظریه کارشناسان را هم در نظر نگیریم
با کمی تامل درتزئینات بکار رفته در لباس ها و پوشش و طرح و جنس ظروف مورد استفاده ایرانیان باستان در اقوام مختلف می بینیم که ایرانیان با این هنر ناآشنا نبوده اند
تاریخ فلزکاری در سرزمین ایران به اواخر هزاره‌ی هفتم پیش از میلاد برمی‌گردد.
اما آثار به جا مانده از قدیمی‌ترین محل سکونت دائمی، یعنی تپه «سیلک» کاشان به ما نشان می‌دهد که در 5000 ق.م مرد و زن هر دو علاقه داشتند که خود را آرایش کنند و گردنبندهایی از صدف و دستبندها و انگشترهایی از صدف‌های بزرگ یا سنگ‌های نرم می‌ساختند.
در حدود 4000 ق.م از فلز مس برای ساخت زیورآلات استفاده کردند و با چکش‌کاری مس، سنجاق‌های کوچک می‌ساختند.
این سنجاق‌ها در بسیاری از اوقات به شکل پیکره‌ی عریان زنان بودند.
همانطور که تجارت و ارتباط با تمدن‌های دیگر توسعه پیدا کرد، استفاده از سنگ‌های گرانبها مثل سنگ لاجورد و بلور و یشم سبز هم رایج شد و با استفاده از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی مثل عقیق و فیروزه، که رنگ درخشان جذابی داشتند، جواهرات را غنی‌تر کردند
بیایید نگاهی به هنر جواهر سازی در دوره های مختلف ایرانی بیندازیم
دوره هخامنشی
دوره هخامنشى، دوره شکوفایى فلزکارى ایران، در زمینه ریخته‌گرى، چکش‌کارى، سوارکردن فلزى روى فلز دیگر و نیز تزیین فلزات، به وسیله سنگ‌هاى قیمتى (گوهر نشانى) بوده است.
در دوره مذکور، آثار متعددى از طلا و نقره ساخته شده که نشانگر سلیقه و استادى فلزکاران در آن دوره است
زیورآلات مکشوفه، مربوط به دوره هخامنشیان، زیبا و ظریف و از نظر فن زرگرى، دقیق و بی تقص است
تعدادی از جواهرات مربوط به این دوره عبارتند از:
بازوبند، پلاک، شمسه، دستبند، انگشتر، دکمه، مهره، گردنبند، سنگ هاى قیمتى و…
دوره اشکانیان
در دوره اشکانیان، آثار جالبى در اشکال گوشواره، النگو و گردنبند به دست آمده که نمودار هنر پیشرفته و تکامل یافته آن روزگار است
اشکانیان به تزئینات و درخشان سازى اشیاء که در شرق ایران، ملت هاى دیگر فرا گرفته بودند، علاقه خاصى نشان مى دادند
آن ها از انواع مختلف تزئینات، آویزها، سنجاق هاى کوچک، حلقه ها و سنگ هاى قیمتى استفاده مى کردند.
کمربند ها وکلاه هاى تزیین شده از جواهرات، در این دوره رواج داشت
دوره ساسانیان
زیورآلات مربوط به دوره ساسانیان که فن‌زرگرى در آن بى‌نهایت، پیشرفته بوده نمونه‌هاى دیگرى از گنجینه‌هاى هنر ایران، در زمینه اشیاى تزیینى براى خودآرایى است
دوره صفویان
در دوره صفوی صنعتگران ایرانی در ایجاد رشته های طلا ظرافت بسیاری داشته اند، چنانکه توسط آلات حدیده از یک قطعه شمش زرین یک مثقالی رشته ای به طول نهصد ذرع پدید می آورده اند.
این رشته که به نازکی نوک سنجاق بوده است، برروی دوکهایی پیچیده میشده و بسیار مستحکم بوده است.
در این دوره تراش جواهرات نیز صورت می گرفت
جواهر در تمدن عیلام
اواخر هزاره‌ی چهارم ق.م، در منطقه‌ی شوش خوزستان تمدنی غنی و پیشرفته به نام «عیلام» شکل گرفت.
علاقه مردمان عیلام از انجا آشکارتر می شود که حتی مردگان خود را با جواهرات بیشتری می آراستند
مانند گردنبندهای نقره که روی آن را با کمک قیر و لاجورد مرصع یا گوهرنشان می‌کردند؛ گوشواره‌هایی از طلا یا لاجورد، دستبندهایی از نقره و گردنبندهایی طویل که با مهره‌های طلا، نقره، لاجورد، عقیق و سنگ سفید ساخته شده بودند
مجسمه به جا مانده از ملکه‌ی عیلامی به نام ناپیراسو، یا دیگر آثار به جا مانده از این تمدن غنی، به خوبی سلیقه‌ی عیلامیان را در مورد جواهرات نشان می‌دهد.
در دست چپ ملکه انگشتری وجود دارد که احتمالاً حلقه عروسی او است.
به گفته‌ی برخی از باستان‌شناسان، این حلقه نخستین حلقه‌ی ازدواج در جهان بوده که متعلق به عیلامیان باستان است.
در دستان زنان این منطقه، انواع دستیند و انگشتر دیده می‌شود، سربند دارند و گوشواره‌هایی بزرگ به گوششان آویزان است
جواهرسازی در لرستان
در هزاره‌ی دوم ق.م، اقوام آریایی به سرزمین ایران مهاجرت کردند؛ بسیاری از اقوام را تحت سلطه‌ی خود درآوردند و تمدن‌های بسیاری را از بین بردند.
گرچه استفاده از آهن رواج پیدا کرد، ولی هنوز مفرغ برای ساخت جواهرات به کار می‌رفت.
اشیای مفرغی لرستان که از گورستان‌های اقوام این منطقه کشف شده، نشان‌دهنده‌ی اعتقادات، آداب و رسوم و افسانه‌های مربوط به اقوام آریایی هستند.
مثلاً یکی از نمونه‌های چشمگیر و شاخص کشف‌شده از این سرزمین، کمربند با الواح نازک طلا یا مفرغ است که روی بندهای چرمی دوخته شده و تزئین شده است.
ته النگوها با سر حیوانات یا پرندگان تزئین شده‌اند.
تعدادی هم نوار موی سر مفرغی یا طلایی برای بستن موها به دست آمده و گردنبند، سنجاق‌سینه و سنجاق مو به فراوانی یافت شده است.
روی بسیاری از این سنجاق‌ها، نقش زنان ترسیم شده یا مثلاً زنی در حال وضع حمل نشان داده شده است که احتمالاً آن‌ها را با الهه‌ی تولید مثل مربوط می‌کند
دوران اسلامی
ایران در سلسله‌های مختلف دوران اسلامی، در زمینه‌ی هنر و صنعت پیشرفت چشمگیری پیدا کرد
و در جواهرسازی به مرحله‌ی بالایی از توانایی و استعداد رسید که در پیشینه‌ی تاریخی و دستاوردهای ایران باستان ریشه داشت.
تاریخ جواهر در ایران اسلامی، بسیار گسترده و شیرین است، اما در میان تمام جواهراتی که در این سرزمین ساخته و استفاده شدند یا به غنیمت گرفته شدند، چند نمونه مشهور و بسیار ارزشمند وجود دارد که شناخت آن‌ها بسیار جذاب است.
خزانه‌ی جواهرات ملی ایران مجموعه‌ای از گرانبهاترین جواهرات جهان است که هر قطعه از آن گویای بخشی از تاریخ این مرز و بوم و ذوق و سلیقه مردم این سرزمین است.
ارزش این جواهرات فوق‌العاده فقط به مسأله‌ی اقتصادی مربوط نیست، بلکه گویای ذوق و هنر صنعتگران و هنرمندان و میراث تاریخی ماست.
اگر قصد دارید سری به موزه‌ی جواهرات ایران بزنید، خوب است ابتدا کمی درباره‌ی تاریخ این آثار گرانبها بدانید
در مورد کیفیت و کمیت گنجینه‌ی جواهرات ایران، تا قبل از دوره‌ی صفویه اطلاعات دقیقی در دست نیست و پادشاهان نسبت به حفظ و نگهداری جواهرات و سنگ‌های قیمتی چندان اقدام درستی انجام نداده‌اند.
بر اساس نوشته‌های سیاحان خارجی، پادشاهان در دوره‌ی صفویه شروع به جمع‌آوری جواهرات گرانبها کردند و حتی از کشورهای دیگر، گوهر و جواهر خریداری کردند.
البته با پایان حکومت صفوی و حمله‌ی محمود افغان به ایران، خزائن دولتی توسط مهاجمان پراکنده شد؛ اما به کوشش نادرشاه افشار، بخش زیادی از آن‌ها دوباره به ایران بازگردانده شد
حتماً شنیده‌اید که نادرشاه، دو الماس درشت و خیره‌کننده‌ی کوه نور و دریای نور را از هندوستان به ایران آورد.
نادرشاه برای بازپس‌گیری بخشی از جواهرات ایران که به هندوستان فرستاده شده بود، نامه‌های فراوانی به پادشاه هند فرستاد؛ اما چون جوابی نگرفت با سپاه خویش راهی هندوستان شد و در این لشگرکشی، پادشاه هند خود هدایا و جواهرات فراوانی به او اهدا کرد.
پس از قتل نادرشاه افشار به دست یکی از سردارانش، جواهرات خزانه نیز غارت شد و بخشی از این جواهرات مثل الماس کوه نور که به ملکه انگلستان اهدا شد، هرگز به ایران بازنگشت
از آن به بعد تا دوران قاجاریه، باقی‌مانده‌ی این خزانه تغییرات چندانی نکرد.
با گردآوری و ضبط جواهرات در دوران قاجار، بخشی از آن‌ها بر تاج کیانی، کره‌ی جواهرنشان، تخت نادری و تخت طاووس نشست و به تدریج گوهرهای دیگر به این مجموعه اضافه شد.
با آغاز پادشاهی رضا شاه، جواهرات سلطنتی به زیرزمین کاخ مرمر منتقل شد
هیچ‌کس نمی‌داند ارزش مادی این مجموعه جواهرات چقدر است!
جواهرات و قطعات خزانه‌ی جواهرات ملی در 36 گنجه دسته‌بندی شده‌اند و محتویات بسیار متنوعی دارند که از زیورآلات تزئینی تا انواع تاج، گلدان، قلیان، آینه، تنگ، شمشیر، … را شامل می‌شوند
تاریخچه جواهرسازی در جهان
محققانى که تاریخچه جواهرسازى را بررسى کرده اند، حداقل تا پنج هزار سال قبل از میلاد، به نشانه های جواهرات برگشته اند
باستان شناسان طی بررسی های خود از کشف آثار جواهرسازی
در تمدن اولیه مصر و بین النهرین خبر داده اند و معتقدند در گذشته استفاده از زیورآلات سمبل قدرت، و تعلق به طبقه اجتماعی خاصی بوده
تعدادى از گنجینه‌هاى مربوط به تمدن 2500 سال پیش بین النهرین کشف شده است که از میان آن‌ها مى‌توان به کشفیات آرامگاه سلطنتى شهر اور اشاره کرد.
در این گنجینه اشیاى گرانبهاى پرکار و گوشواره‌هاى لاجورد، یافت شده و حتى نمونه‌هایى از ابتدایى‌ترین فعالیت بشر آن زمان براى زراندوزى، قابل بررسى است
مصریان قدیم، با استفاده از سنگ‌هاى قیمتى، گردنبند‌هاى سنگین گوهرنشان و تاج سرهایى جهت استفاده بر روى کلاه‌گیس می ساختند
در خلال هزاره دوم و اول قبل از میلاد، شیوه ساخت جواهرات در اروپا و آسیاى غربى حاکى از ظهور عصر آهن و برنز بود،
در این دوره، سنجاق‌ها، گل سینه‌ها، النگوها و سنجاق‌هاى لباس داراى شکل‌هاى ساده هندسى با نقوش برجسته حلقوى و یا گل بوته‌اى بود
در هزاره اول بعد از میلاد جواهرسازى در اروپا به طور کلى، به صورت کنده‌کارى و قالب‌ریزى و تهیه سنگ نگین دنبال شده است.
در حالى که در سایر نقاط جهان، مواد زینتى بسیارى مورد استفاده اهل فن بود
زیورهاى معمول در قرون وسطى، عبارت بود ند از النگوها و نشانه‌هایى که کاربرد دینى داشتند.
اغلب این زیورها و نشانه‌ها، به طور معمول، از جنس سرب و حامل تصویرى از قدیسین یا شکل یک معبد بودند.
از قرن یازدهم به بعد، شهر ونیز مرکز ساخت شیشه‌هاى تزئینى و زیورهاى ظریف شد
قرن 17، دوران تحول جواهرات پرزرق و برق و روى آورى به جواهراتى بود که بر اوضاع و شرایط اجتماعى آن زمان منطبق بود.
جواهرسازی در آسیای مرکزی
در کشورهاى آسیاى مرکزى، جواهرسازى علاوه بر بسیارى از جنبه‌هاى زندگى مادى و معنوى و شیوه زندگی کردن ساکنان این منطقه، مفاهیم دیگری از قبیل عقاید دینى، اجتماعى، اخلاقى و هنرى آنان را نمودار می‌سازد.
جواهرسازان در قسمت‌های وسیعی از مناطق شرقی ایران باستان و در شمال در جوار سرزمین سُغد و آمودریا و از شرق با چین و از جنوب با هندوستان و رشته‌کوه هندوکش، در نشاندن سنگ‌هاى قیمتی، چون فیروزه و نارسنگ، مهارت داشتند و از انواع تکنیک‌هاى فلزکارى، مانند ریخته‌گرى، برجسته‌کارى، قلم‌زنى و ملیله‌کارى استفاده مى‌کردند
در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، زیاد شدن منبت‌های رنگی موجب تنوع زیاد اشکال و پدید آمدن کمال‌گرایی در جواهرسازی آسیای مرکزی گردید
